In het jeugdvoetbal speelt het geboortemaandeffect een grote rol bij de ontwikkeling en selectie van jonge spelers. Het geboortemaandeffect verwijst naar het fenomeen waarbij kinderen die vroeg in het jaar zijn geboren (januari, februari, maart) vaker geselecteerd worden voor selectieteams dan kinderen die later in het jaar geboren zijn (oktober, november, december). Dit lijkt oneerlijk, omdat het niet te maken heeft met aangeboren talent, maar eerder met fysieke en cognitieve verschillen die samenhangen met leeftijd.
Hoe ontstaat het geboortemaandeffect?
Het geboortemaandeffect ontstaat doordat jonge voetballers vaak worden ingedeeld op basis van hun geboortejaar. Een kind dat bijvoorbeeld in januari geboren is, wordt in dezelfde categorie geplaatst als een kind dat in december van datzelfde jaar is geboren. Hierdoor zijn de kinderen die eerder in het jaar zijn geboren vaak fysiek sterker, groter en sociaal-cognitief verder ontwikkeld. Deze voordelen zorgen ervoor dat zij meer opvallen tijdens trainingen en wedstrijden. Scouts en coaches zien deze oudere kinderen als betere spelers, wat hen meer kans geeft om geselecteerd te worden voor jeugdteams of opleidingsprogramma’s van professionele clubs.
Het lange-termijn effect
Hoewel de fysieke en cognitieve verschillen kleiner worden naarmate kinderen ouder worden, verdwijnt het geboortemaandeffect niet zomaar. De spelers die al vroeg zijn geselecteerd, krijgen betere trainingsfaciliteiten en worden getraind door gekwalificeerde coaches. Ook spelen zij vaker tegen sterke tegenstanders, wat hun ontwikkeling verder bevordert. Kinderen die later in het jaar zijn geboren en niet worden geselecteerd, missen deze kansen en raken daardoor op achterstand. Dit verschil kan ervoor zorgen dat jongere talenten uit de tweede helft van het jaar, ondanks hun potentie, de aansluiting verliezen.
Het risico van verloren talent
Een van de grootste zorgen rondom het geboortemaandeffect is dat jonge voetballers met veel potentie, vooral degenen die later in het jaar zijn geboren, al vroeg uitvallen. Omdat ze niet op jonge leeftijd worden herkend als talent, krijgen ze niet dezelfde ontwikkelingskansen als hun oudere leeftijdsgenoten. Hierdoor kunnen deze kinderen ontmoedigd raken en zelfs stoppen met voetballen. Het is een vicieuze cirkel waarin gemiste kansen leiden tot gemiste ontwikkeling, en uiteindelijk een verloren potentieel.
Oplossingen en initiatieven
De KNVB is zich bewust van de impact van het geboortemaandeffect en werkt aan oplossingen om dit probleem te verminderen. Een van de voorgestelde maatregelen is het aanpassen van teamindelingen, zodat kinderen uit de tweede helft van het jaar meer kansen krijgen om zich te ontwikkelen. Daarnaast wordt er meer aandacht besteed aan de selectiecriteria, zodat de focus minder op fysieke ontwikkeling en meer op talent en potentie komt te liggen.
Kortom
Het geboortemaandeffect heeft een aanzienlijke invloed op de voetbalcarrières van jonge spelers. Kinderen die vroeg in het jaar geboren zijn, krijgen vaker kansen om zich te ontwikkelen, terwijl jongere kinderen vaak over het hoofd worden gezien, ondanks hun potentieel. Het is belangrijk dat clubs en voetbalorganisaties zoals de KNVB blijven zoeken naar manieren om deze ongelijkheid te verminderen, zodat elk kind de kans krijgt om zijn of haar talent optimaal te benutten, ongeacht de geboortemaand.
Door bewustzijn te creëren en nieuwe methoden te implementeren, kan de toekomst van het jeugdvoetbal inclusiever en eerlijker worden voor alle jonge spelers. Belgie lijkt als eerste land hierin een serieuze stap te hebben gezet door te gaan werken met een roerende peildatum welke is afgedwongen door de Hoge Raad van het Belgische voetbal.